زهکشی چیست ؟
خارج کردن آبهای اضافی زیرزمینی، سطحی و روان‌آب ها از یک منطقه یا یک سازه توسط نیروی ثقل یا پمپاژ را زهکشی می‌گویند.
در مکان هایی که دارای سطح ایستایی بالایی هستند، باید آب را با انجام یکسری کارهایی از آن مکان دور کنیم لوله زهکش PVC یکی از رایج‌ترین ابزار زهکشی است که به صورت کلاف‌های خرطومی مشبک و غیر مشبک تولید می‌شود.
لوله زهکش
لوله زهکشی یک ابزار جانبی و کاربردی جهت زهکشی برای تخلیه آبهای اضافی در گلخانه ها، زمین های ورزشی، مزارع کشاورزی، ساختمانها (زیر یا بغل فونداسیون) و هر مکانی که بر اثر بارندگی یا بالا آمدن آبهای زیرزمینی باعث خرابی می‌شود، می‌توان از لوله های زهکشی پلیمر روشان استفاده کرد. با نصب این نوع از لوله ها در داخل خاک می‌توان آب اضافی را خارج کرده و آسیب های ثانویه وارد شده به زمین به دلیل خیس بودن طولانی مدت را کاهش داد. که در نهایت جهت جمع آوری آبهای اضافی حاصل از بارندگی و آبهای سطحی و زیرزمینی که باعث عدم رشد گیاهان و آسیب های وارده می شود از آن استفاده کرد.
دلایل استفاده از زهکشی
برخی مواقع به این فکر می‌کنیم که چرا باید در زمین های کشاورزی از سیستم زهکشی استفاده کنیم؟ می‌توانیم آب کمتری وارد زمین کرد تا نیازی به سیستم زهکشی نباشد. در ادامه باهم بررسی می کنیم که اهمیت زهکشی در اراضی کشاورزی چقدر است و آیا سیستم زهکشی فقط برای خارج ساختن آب اضافی است؟
زهکشی به معنی خارج شدن طبیعی یا مصنوعی آب مازاد از یک منطقه است که در زمین های کشاورزی هدف خارج نمودن آب و املاح اضافی از محدوده توسعه ریشه گیاه است تا شرایط برای رشد گیاهان زراعی مساعد شود.
هدف از زهکشی ایجاد وضعیت مناسب برای رشد گیاه و ایجاد شرایط لازم برای کاربرد ماشین آلات کشاورزی است. زهدار بودن اراضی و شرایط ماندابی علاوه بر محدود نمودن کاربرد ماشین آلات و جلوگیری از اجرای عملیات کاشت و داشت، شرایط نامساعدی را برای رشد گیاه بوجود می‌آورد که منجر به کاهش محصول می‌شود:
- رطوبت زیاد خاک، شرایط مساعدی برای رشد قارچ ها و باکتری ها فراهم می‌آورد.
- شرایط غیرهوازی جذب مواد غذایی خاک و بهره گیری از کودها را کاهش می‌دهد.
- در محیط های آبی، جذب مواد سمی و عناصر سنگین افزایش می‌یابد.
- به دلیل کاهش درجه حرارت خاک، جوانه زنی به تاخیر افتاده، طول دوره رشد کاهش می‌یابد یا تقویم زراعی جابه جا می‌گردد.
- شرایط ماندابی، تهویه خاک را کاهش و فعالیت های متابولیکی گیاه یعنی تنفس و تبخیر و تعرق را مختل می‌کند.
بیش از حد معمول ماندن آب در خاک باعث به وجود آمدن پدیده ماندآبی می‌شود که مضرات زیادی برای گیاهان و خاک دارد و باید جهت جلوگیری از این پدیده عملیات زهکشی را انجام داد.
عوامل بوجود آورنده پدیده ماندآبی
- بالا آمدن سطح آبهای زیر زمینی
- آبهای اضافی حاصل از بارندگی های مداوم و سنگین
- نشت از کانال های آب یا رودخانه‌ها در اراضی کشاورزی
- آبیاری اضافی به منظور اصلاح خاک و خارج ساختن املاح از بستر فعالیت
- وجود موانع فیزیکی مانند ساختمان، جاده، پل، در مسیر آبهای زیر سطحی که جریان آب را متوقف می‌کنند.
اثرات ماندآبی روی خاک
در حالت عادی گیاهان حداکثر تا چند ساعت می‌توانند حالت ماندآبی را تحمل نمایند و بعد از آن خشک یا کلا از بین می‌روند. حالت ماندآبی باعث محدود شدن اکسیژن و همچنین به علت کاهش فعالیت میکرو اورگانیسم های داخل خاک، دمای خاک کاهش می‌یابد و این شرایط برای گیاه مناسب نیست. در این شرایط ریشه گیاه مقدار کمی از مواد غذایی را جذب کرده و در نتیجه فقر غذایی نیز برای گیاه به وجود می‌آید. تمام این عوامل و شرایط باعث توقف رشد گیاه و از بین رفتن آن می‌شود. نتیجه این امر کاهش تولید محصول کشاورزی خواهد بود.
مزیت لولههای PVC زهکش
- عمر طولانی‌تر آنها نسبت به لوله‌هایی سیمانی یا سفالی
- سبک بودن وزن و حمل‌ونقل آسان
- قابلیت انعطاف‌پذیری
- هزینه‌های پائین نصب و عدم نیاز به نگهداری
- مقاومت در برابر املاح شیمیایی آب و خاک
- در اراضی کشاورزی به‌منظور خارج ساختن آب اضافه حاصل از آبیاری یا بارندگی
- اطراف پل‌ها، ساختمان، جاده و…
- در اراضی کشاورزی که به دلایل مختلف خاک آنها شور یا قلیایی گردیده است.
انواع لوله های زهکشی
لوله زهکش با توجه به اینکه از زمان های دور تاکنون مورد استفاده قرار می‌گیرد دارای جنس های مختلفی در طول تاریخ بوده است. لولههای قدیمی از جنس سفال، گل و سیمان بوده و سپس از لوله های آهنی استفاده می‌شد. لوله زهکش آهنی به دلیل زنگ زدن و بستن رسوب خیلی زود از بورس خارج شده و جای خود را به لوله های پلاستیکی داد. در حال حاضر بهترین جنس لوله زهکش پی وی سی می‌باشد که از پلاستیک فشرده ساخته شده و شکلی خرطومی دارد. از بهترین و پرکاربرد ترین نوع لوله ها جهت زهکشی، می توان به لوله زهکشی یو پی وی سی ( UPVC ) پلیمر روشان اشاره کرد.
دو نوع از مهمترین و پرمصرف ترین نوع لوله ها جهت زهکشی
- لوله زهکشی یو پی وی سی ( UPVC )
- لوله زهکشی یو پی وی سی الیاف دار
لوله زهکشی یو پی وی سی (UPVC)
لوله های زهکشی یو پی وی سی (UPVC) به صورت کلاف و کاملا انعطاف پذیر در اشکال مشبک، نیمه مشبک و غیر مشبک در دو نوع ساده و الیاف دار به صورت کلاف و تولید در کلاف های ۷۰، ۱۰۰ و ۱۴۰ متری با چهار سایز ۱۰۰، ۱۲۵، ۱۶۰ و ۲۰۰ میلیمتر با مقاومت مکانیکی ۱۶ کیلو نیوتن و شیاردار تولید می‌گردد. این نوع لوله با عمر مفید طولانی در میان دیگر لوله ها از قابلیت های همچون وزن سبک، حمل و نقل آسان، سرعت بالا در نصب و کارگذاری، مقاومت کافی در برابر مواد شیمیایی داخل آب و خاک، داشتن منافذ ورودی های یکنواخت برخوردار می‌باشد.
لوله یو پی وی سی الیاف دار
الیاف یا پوشش دور لوله UPVC می‌تواند به عنوان پشتیبان لوله به منظور ایجاد حائل بین لوله و خاک به منظور جلوگیری از ورود ذرات به درون لوله و گرفتگی منافذ زهکشی بکار رود. نحوه کارگذاری در لوله های زهکشی دارای الیاف نیاز به تراشه کوچکتری داشته و بنابراین هزینه نصب، به شدت کاهش می‌یابد. سرعت در نصب لوله زهکشی با الیاف بسیار بالاتر می‌باشد. که پوشش ژئوتکستایل در لوله زهکش یکنواختی و دوام بیشتری دارد.
مزایای الیاف دور لوله UPVC زهکشی
پوشش های مخصوص زهکشی پیچیده شده بر روی لوله توسط این تکنولوژی طبق تحقیقات انجام شده در اروپا و آمریکا بهترین و کارآمدترین روش می‌باشد که می‌توان انواع مختلفی از پوشش ها که دارای نفوذپذیری های مختلف نیز می‌باشند برای هر نوع شرایط خاکی طراحی و تولید نمود. این گونه از پوشش ها دارای نفوذپذیری بسیار بالاتری نسبت به هرگونه پوشش بوده و میزان جمع آوری آب اضافه را بالا می‌برد.
با تکنولوژی خاص و استفاده از ترکیب فیبرهای مختلف مصنوعی و همچنین ضخامت مناسب پوشش می‌توان لوله های زهکشی را برای هرنوع خاک آماده و منطبق نمود. پوشش های تولیدی شرکت پلیمر روشان کاملا مطابق با استاندارد KOMO بوده و دارای عمر زیاد و همچنین بازدهی بسیار بالایی می‌باشد.
کاربرد لوله UPVC زهکشی
از لوله های زهکش UPVC می‌توان به کار گرفتن این نوع لوله در گلخانه ها جهت هدایت آب و املاح معدنی که باعث رشد گل و گیاهان می‌شود، در زمین های ورزشی یا تفریحی، زیر فونداسیون که اگر آب زیادی در مدت زمان کوتاهی اطراف یک ساختمان یا حول یک پل جمع شود وضعیت فوق العاده خطرناکی که همچون احتمال قریب به یقین عامل تخریب ساختمان یا پل خواهد شد استفاده می‌شود. یا آب اضافه ای که بر اثر بارندگی یا آب زیر سطحی در جاده ها جمع گردد مهمترین عامل تخریب سطح جاده خواهد شد که اکثرا در زمستان باعث یخ زدگی سطح جاده می‌شود.
نگهداری لوله زهکشی UPVC
لوله های زهکش را باید دور از تماس مستقیم نور خورشید کار گذاشت و به اندازه جای گذاری روزانه باید از انبار خارج گردد. حداکثر دوره زمانی انبارداری لوله UPVC سه ماه می‌باشد و باید سعی شود که جای گذاری این لوله ها به این مدت نرسد تا باعث خرابی لوله نشود. این نوع از لوله بایستی بصورت افقی در انبار نگهداری شود زیرا حالت افقی از آسیب رسیدن به لوله ها جلوگیری می‌کند.
تولید کننده لوله زهکشی UPVC
شرکت پلیمر روشان تولید کننده لوله های زهکشی یو پی وی سی با ماشین آلات تمام خودکار با فن آوری جدید در دو نوع ساده و الیاف دار در چهار سایز ۱۰۰، ۱۲۵، ۱۶۰ و ۲۰۰ میلیمتر به صورت نمیه مشبک، تمام مشبک و غیرمشبک بر اساس استاندارد DIN1187 آلمان و استاندارد ۷۶۶۹ ایران به شکل خرطومی و قابل انعطاف پذیر به روش اکستروژن با مقطع داخلی و بیرونی لوله به شکل دایره و دارای منافذ یکنواخت تولید می‌کند. تمامی لولههای مشبک زهکش UPVC از جنس پلی وینیل کلراید (UPVC) تولید می‌شوند.
لوله زهکش یو پی وی سی ( UPVC ) که به صورت ساده و الیاف دار در قطرهای ۱۰۰، ۱۲۵، ۱۶۰ و ۲۰۰ میلیمتر کلافی در متراژهای ۷۰، ۱۰۰ و ۱۴۰ متری براساس استاندارد DIN1187 آلمان و استاندارد ۷۶۶۹ ایران و با مواد اولیه UPVC تولید و عرضه می‌گردند.
جدول مشخصات تعداد شیار لوله های UPVC زهکشی
مهمترین آزمون لوله های زهکش
آزمون های مختلفی جهت ضریب اطمینان بر روی لوله های زهکشی انجام می‌گیرد که از جمله آنها می‌توان به آزمون مقاومت به ضربه، آزمون سفتی و دو پهن شدن، آزمون منافذ آبکش، آزمون کشش با اتصالات بوشنی، آزمون ابعاد، آزمون نشانه گزاری و آزمون وضعیت ظاهری اشاره نمود.
لوله لترال
لولههای لترال یا سوراخ دار هم مانند دیگر لوله ها جهت زهکشی بکار برده می‌شود. لوله لترال را نیز می‌توان از لوله یو پی وی سی، لوله پلی اتیلن، لوله پلیکا و دیگر لوله ها جهت زهکشی به صورت نیمه مشبک و تمام مشبک تولید کرد.
